Op safari gaan in Zuid-Afrika

Dit ga je zien en meemaken op jouw safari

Safari komt oorspronkelijk van het Arabische woord 'safar' dat reizen betekent. In het Swahili werd het verbasterd tot het woord 'safari'.  Aan het begin van de twintigste eeuw was een safari nog hoofdzakelijk een jachtexpeditie voorbehouden aan rijke Europeanen en Amerikanen. Ze trokken vooral naar het oosten van zuidelijk Afrika. Pas in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd de jacht beetje bij beetje vervangen door het observeren en fotograferen van dieren. Ook ontstonden er nieuwe vormen van een safari: de dragers werden vervangen door auto's, het kamperen werd geïntroduceerd en de eerste ballonsafari's vonden plaats.

Bij een safari in Zuid-Afrika ga je op pad in een 'game  of nature reserve' of een 'national park'. Dat is in de meeste landen van Afrika het geval. Die reserves of parks zijn er in vele soorten en maten. Je kunt ze indelen naar grootte, naar status van bescherming, naar welke dieren er voorkomen en naar het al dan niet in privé-eigendom zijn.

Morning drive

Zodra het licht wordt ga je op pad. Over het algemeen wordt dit moment van de dag gezien als een tijdstip met een grotere kans om dieren te spotten. Zit je in een private game reserve of ga je mee op een officiële rit, bijv. in Kruger,  dan is het vertrek vroeg. Het koudste moment van de dag is bij zonsopkomst, hou daar rekening mee. Ga je zelf op pad, dan kun je weg als de gate open gaat. Een uitgebreid ontbijt doe je meestal na de rit. Deze uren zijn ideaal voor het maken van foto's i.v.m. het bijzondere licht. Veel dieren zijn nog bezig en actief.  Gebruik de uren op het midden van de dag om te rusten of slaap in te halen.

Leopard bij Letaba morning drive

Midday drive

 Het midden van de dag is het tijdvak waarin veel dieren niet of minder actief zijn.  Dat is mede afhankelijk van de tijd van het jaar, van hoe warm het is. Als je dan op pad bent, rij langs de rivieren en waterplaatsen, er zijn altijd dieren die gaan drinken. In Kruger heb ik niet meegemaakt dat je niks ziet in dat tijdvak.                    

Marakele N.P.  - tussen 12 en 1

Afternoon drive

Als de temperatuur laat in de middag naar beneden gaat op een warme dag, dan komt de wildernis tot leven. Dieren gaan voor de laatste keer drinken, de grote katten worden weer wakker. Het is mooi licht voor foto's. Zorg ervoor dat je op tijd in je kamp bent (of het park uit) als je zelf op pad gaat.  Bij een verblijf in een private game reserve zijn 1 of 2 game drives onderdeel van het arrangement.    

zonsondergang bij Lower Sabie

Night drive

Als het donker is ga je op pad om dieren te zien die actief worden als de zon onder is gegaan. Denk aan o.a. de spring hare en de genet. Een night drive kun je niet zelf doen, de gates zijn dan dicht. 

Kgalagadi night drive - spotted eagle owl 

Een night drive is een bijzondere ervaring. Mijn ervaring is dat je relatief weinig dieren ziet. Ook hier geldt dat het een verassing is, het valt niet te voorspellen.

Wandelsafari - walking trails

Op verschillende manieren kun je wandelen, o.a. in Kruger. Sanparks biedt meerdaagse wandelingen aan in Kruger en korte wandelingen van een halve dag. Andere bedrijven bieden ook meerdaagse wandelingen en korte wandelingen aan in Kruger of andere parken. Je gaat op pad met 2 bewapende rangers. Meestal overnacht je in 1 kamp en maak je van daaruit de tochten. Er zijn ook opties om in meer dagen van plek A naar B te trekken waarbij je echt in het wild overnacht. Een wandelsafari is niet een manier om veel groot wild te zien. De gidsen vertellen veel onderweg over sporen van dieren, over planten en bomen, over kleine dieren, etc. Afhankelijk van waar en hoe is er een minimum leeftijd om mee te kunnen, meestal 16 jaar.            

ochtendwandeling Pilanesberg

In kleinere reserves die geen groot wild hebben zoals olifanten en leeuwen is het vaak mogelijk om te wandelen.  

Andere safari's 

Mountain biken is een optie in sommige reserves, bijv. in iSimangaliso. Kruger heeft 2 kijkhutten waarin je kunt overnachten. Er zijn parken met 4x4 routes, o.a. Kruger, Kgalagadi en Addo Elephant. In kleinere reserves die geen groot wild hebben zoals olifanten en leeuwen is het vaak mogelijk om te wandelen en te fietsen. Die fiets moet je wel zelf meebrengen.

In een beperkt aantal reserves kun je een boottocht of kanotocht maken, denk o.a. aan iSimangaliso vanuit St. Lucia.  

National Parks and nature reserves

In 2014 was van de landoppervlakte van Zuid-Afrika zo'n 100.000 km2 beschermd gebied. Dat is ruim 2 keer Nederland (41.000 km2). Doelstelling is om dat in 20 jaar tijd te verdubbelen.  Behalve op het land zijn grote gebieden in de oceanen beschermd.

Overzicht national parks  

Naast de nationale parken zijn er heel veel reservaten, zowel in beheer bij bijv. provincies als bij privé-organisaties.  
Hoe kun je parken en reservaten indelen en herkennen?

• grootte
• wie de eigenaar/beheerder is
• welke dieren er zijn
• is het een big 5 reservaat?
• of je zelf wel of niet zelf kan/mag rondrijden (al dan niet met een 4x4)
• of vrij wandelen of fietsen mogelijk is
• welke typen verblijf er zijn en voor welke prijs (lodges, aantal sterren, kamperen)
• zijn er hekken tussen het reservaat en de buren? 

Kruger National Park - Greater Kruger

Greater Kruger is het gebied van het Kruger NP samen met de aanliggende reservaten waartussen geen hekken meer zijn. In totaal is dat ongeveer 23.000 km2.

Voor het idee een kaart van Nederland ernaast. Qua oppervlakte is 23.000 km2 ongeveer de provincies Friesland, Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland en Utrecht bij elkaar. 

 Welle dieren leven in Kruger?

• 147 soorten zoogdieren
• 508 soorten vogels
• 114 soorten reptielen
• 34 soorten amfibieën
• 49 soorten vissen

Zijn die dieren overal en altijd te zien? Het leuke en interessante antwoord is NEE. Het is een enorm gebied met verschillende landschappen en vegetatiezones. Sommige dieren leven in alle zones, anderen hebben een specifiek leefgebied nodig en die zie je dus niet overal. Bijvoorbeeld kudu's zie je in alle gebieden net als olifanten, neushoorns zie je niet in het noorden, buffels vooral in het midden en het noorden, nyala's alleen bij rivieren, etc.  Een andere vraag die je kunt stellen is of je altijd dieren ziet? Dan is het antwoord JA.
Die 2 antwoorden bij elkaar maken een safari in Kruger juist zo mooi. Het is een verrassing wat je gaat zien. Wij hebben zelf in Kruger weinig hyena's gezien, d.w.z. tot aan oktober 2021, toen hebben we in 2 dagen tijd veel hyena's gezien bij diverse sightings. (een sighting is een waarneming van 1 of meer dieren).   

Kruger heeft 900 km geasfalteerde wegen en ruim 1700 km aan onverharde wegen. Is het dan nog echt wild? Ja, de dieren zijn weliswaar gewend aan voertuigen, maar moeten zonder die mensen en voertuigen zien te overleven in de wildernis. Zie je meer of minder op verharde of onverharde wegen? Dat maakt op zich niks uit, het is meer de ligging van een weg die bepalend is. Een weg langs een rivier geeft over het algemeen meer kans om dieren te zien.        

Kruger tips

• Wil je zelf de big 5 spotten, rij dan door het zuiden; Skukuza - Berg-en-Dal - Crocodile Bridge - Lower Sabie - Skukuza.  
• Probeer niet te grote afstanden af te leggen. Rij rustig en maak kortere ritten, stop bij dammen, uitzichtpunten en kijkhutten.
• De vroege ochtend en de namiddag zijn de beste tijden om dieren te zien en foto's te maken. Waterplaatsen zijn goed op het midden van de dag.
• Alle grote kampen in het park hebben een benzinestation.
• Het zuiden heeft een grotere populatie aan dieren dan het noorden maar is ook drukker qua voertuigen.  
• Overweeg een dagwandeling of een nacht safari.
• Plan je route zo dat je ruim de tijd hebt om op tijd bij je kamp of gate te zijn. Speed kills!!
• Als je een auto huurt, hou dan rekening met hoe hoog je zit als je self drives wil gaan doen, hoe hoger hoe beter 

Kruger of Greater Kruger

Moet je naar Kruger gaan of naar een private reserve dat onderdeel is van het Greater Kruger? Als je erop gaat zoeken dan kom je veel meningen tegen en de vraag is of je dan het voor jou goede antwoord hebt. Een manier om het verschil te typeren is deze die ik vond in een goed boek.

Southern Kruger (National Park)

• Big five: ****
• General wildlife: *****
• Birding: ****
• Scenery: **
• Wilderness factor: ****
• Uncrowded: **
• Affordability: *****
• Self-drive: Y

Sabi Sand Game Reserve

• Big five: *****
• General wildlife: ****
• Birding: ***
• Scenery: **
• Wilderness factor: ****
• Uncrowded: ***
• Affordability: *
• Self-drive: N

Hierbij aangetekend dat het zuiden van Kruger het drukste gedeelte is.  Wat opvalt is dat de grote verschillen zitten in de betaalbaarheid (affordability) en het wel of niet zelf kunnen rijden. In de private game reserves rij je niet zelf. Je gaat op game drive in een open safarivoertuig in een klein groepje of helemaal privé. Dat geeft een meer uniek gevoel als je dieren tegenkomt. Nu is het meestal wel zo dat bij een bijzondere sighting de andere voertuigen in het reserve erbij geroepen worden. In Kruger zelf kan het het bij een bijzondere sighting, m.n. van leeuwen en luipaarden, heel druk zijn met voertuigen. Hierbij aangetekend dat sommige private game reserves niet toestaan dat voertuigen van de andere reserves hun gebied binnenkomen. De dieren kunnen vrij rondlopen, voor mensen en voertuigen is dat niet zo. 

Qua accommodatie is er een groot verschil tussen lodges in de private reserves en die in Kruger zelf. In Sabi Sand kun je met moeite een lodge vinden onder de R5000 (€ 275) pp per nacht. Een bungalow voor 2 in Berg-en-Dal is R 1.610 voor 2 personen, daar komt een conservation fee bij van R 440 per pp dag.  Voor 2 nachten/3 dagen voor 2 personen is dat R 20.000 vs. R 5.000. Het verschil is R 15.000 (€ 800). Voor dat verschil moet je nog wel voor je eigen eten en drinken zorgen. Het uitzicht vanuit de lodge zal ongetwijfeld beter zijn in Sabi Sand, er wordt goed voor je gezorgd en de luxe is optimaal. Ik kan het zelf niet goed vergelijken omdat wij tot nu toe, na 10+ bezoeken aan Kruger, het meest gekampeerd hebben in Kruger en soms een bungalow hebben gehuurd. Wel zijn we 2 keer op wandelsafari geweest waarbij alles voor ons was geregeld, dat was prima. Als het gaat om sightings, dan heb ik niks te klagen over wat we zelf hebben gezien.   

vechtende giraffen Kruger 2021

Heb je nu een antwoord op de vraag wat je moet doen; naar een private reserve of Kruger zelf? Wellicht nog niet, neem gerust contact op met je vragen. Een verkeerde keuze is er wat mij betreft niet, je budget speelt een belangrijke rol. 

Self-drive safari

Is het leuk om zelf te rijden met je eigen (gehuurde) auto? Jazeker, het is leuk en spannend.  Is het gevaarlijk? Helemaal zonder gevaar is het niet. Door je goed voor te bereiden en de regels aan te houden hoeft het niet gevaarlijk te zijn. 

Wat zijn de regels?

• Blijf altijd in je auto. Je mag niet uit de auto hangen of in het raam zitten of vanuit je open dak kijken. Deuren blijven altijd dicht.
• Houd je aan de maximum snelheid
• Je mag niet (nooit!) van de weg af
• Je moet op tijd het park uit zijn, controleer  de 'gate times'
• Dieren voeren is verboden
• Je mag niks meenemen
• Laat geen rommel achter
• Dieren hebben altijd voorrang

Is self-drive leuker of beter dan een safari in een "echt" safarivoertuig met gidsen? 

Deze vraag is niet met een ja of nee te beantwoorden.  Het is een kwestie van gevoel. Vind je een begeleide safari echter? Vind je het eng om zelf op pad te gaan? Wil je een soort van garantie op de big 5? Dat laatste beloven de private reserves meestal. Vind je het juist wel leuk om zelf te dieren te spotten?
Een goede gids is natuurlijk deskundig. Of je daardoor meer ziet, dat is wat anders. Een gids kan je wel veel vertellen over wat je ziet, hoe een dier zich gedraagt en waarom. Mijn advies is om te kijken of je het kunt combineren. 

Self-drive in Pilanesberg

Olifanten op safari

De kans is heel groot dat je olifanten gaat zien op je safari. 

Hoe moet je handelen bij een ontmoeting met olifanten?:  

• Rem af / verlaag je snelheid zodra je olifanten ziet; rij niet snel naar ze toe. Bij een sighting, rij nooit harder dan een olifant kan wandelen (5 tot 8 km/uur)
• Zet je voertuig zo neer, als dat kan, dat anderen de olifanten ook kunnen zien
• Zorg voor een ontsnappingsroute, zodat je weg kan als het moet, het liefst naar voren
• Als andere mensen / voertuigen zich misdragen, verlaat de sighting
• Als de olifanten laten zien dat ze niet op hun gemak zijn, verlaat de sighting rustig
• Olifanten hebben een klier bij hun slaap. Als daar bij een vrouwtje vocht uit loopt, dan kun je er vanuit gaan dat je te dichtbij bent; neem meer afstand
• Zie je onrustig gedrag of voelen ze zich bedreigd, geef ze meer ruimte, als het weer rustig is kun je blijven staan, de motor uitzetten en genieten. Blijven ze onrustig, verlaat de sighting.
• Praat rustig en zo stil mogelijk. Maak geen onverwachte bewegingen.
• Als je olifanten tegenkomt, kijk goed om je heen (ook naar achteren) en blijf dat doen. Er kunnen overal olifanten zijn. 
• Komt een olifant binnen 20m van je voertuig, neem langzaam afstand
• Een mannetje in musth kan gevaarlijk zijn, neem extra afstand, rij weg bij twijfel
• Rij nooit langs een olifant die vlak voor je is, ga altijd achteruit 
• Wees altijd alert, het kan zijn dat vervelend gedrag van andere mensen voor jou het gedrag van de olifanten heeft beïnvloed
• Rij altijd rustig weg van een sighting

Wat je NIET moet doen: 

• Rij nooit hard langs een kudde olifanten
• Komt niet dichterbij dan 50 m van de dichtstbijzijnde olifant
• Voorkom dat een olifant ingesloten raakt en geen ontsnappingsroute heeft 
• Rij niet tussen een kudde in die zich aan beide kanten van de weg bevindt; voorkom dat moeder en kalf gescheiden raken
• Zet niet al rijdend de motor uit om zo het voertuig uit te laten rollen naar de kudde toe; laat ze weten waar je bent en dat je eraan komt
• Probeer niet een olifant een kant op te sturen door dicht achter ze te rijden
• Geef niet plotseling gas, dat geluid maakt olifanten onrustig
• Blijf altijd op de weg; ga er niet vanaf om dichterbij te komen
• Sla niet op de buitenkant van het voertuig of maak andere geluiden om welke reden dan ook (bijv. aandacht trekken voor een foto)
• Blijf niet hardnekkig een kudde olifanten volgen; al helemaal niet bij een mannetje in musth
• Zorg dat een olifant niet dichtbij je voertuig komt; gebeurt dat toch en je kunt niet weg komen, blijf stil, maak geen geluid en wacht tot de olifant weg is gelopen
• Moedig ontmoetingen van dichtbij niet aan; als er toch iets mis gaat kan dat vervelende gevolgen hebben voor jou, voor de olifanten of andere toeristen
• Kom nooit dichtbij een olifant mannetje; zorg ervoor dat deze niet gewend raakt aan contact met voertuigen
• Wees altijd op je hoede en neem nooit aan dat de olifanten die je ziet zich net zo gedragen als de vorige kudde of zoals de vorige keer. Ze blijven onvoorspelbaar. 

In het geval je dichtbij een olifant komt en je kunt niet weg, blijf kalm, haal rustig adem, maak geen onverwachte beweging, start niet plotseling de auto, blijf van de claxon af. Praat eventueel op rustige toon tegen de olifant om aan te tonen dat je kalm bent en geen bedreiging vormt. 

In het extreme geval dat een olifant je aanvalt en je niet weg kunt, probeer de concentratie van de olifant te onderbreken door tegen de deur van je voertuig te tikken (niet slaan) en voorzichtig je stem iets te verheffen. Blijf kalm en praat rustig. Gebruik geen agressie of hoge tonen. De meeste olifanten stoppen even als hun concentratie wordt onderbroken en nemen de situatie opnieuw op. Dat geeft je misschien een kans om toch weg te komen. 

Zo boek of regel je een safari

Als je een verblijf regelt in een private game reserve, dan zitten zijn de game drives bij de prijs inbegrepen. Is dat niet duidelijk, informeer er dan naar. 

Bij een rondreis door Zuid-Afrika zal het per reis en organisatie anders zijn. Informeer goed wat is inbegrepen en welke opties er mogelijk zijn. Mijn advies is zoveel mogelijk game drives te doen. Zoveel kansen krijg je niet en je weet nooit wat je ziet. Ik vind het zelf prima als ik op een reis niet alle dieren zie, maar ik heb wellicht makkelijk praten. Door de vele reizen in de loop der tijd heb ik veel gezien.   

Ga je zelf je reis regelen, dan deze tips:

• wees op tijd als je accommodatie in een park wilt regelen, dat is meestal ver van tevoren uitverkocht
• hou rekening met de afstanden en tijden, het valt nooit mee, gelukkig niet, dat komt omdat je veel ziet
• stel een goede combinatie samen van self-drive en game drives met een gids (je kunt bijv. een gids inhuren voor een dag)  
• ga je op self-drive; huur een goede auto
• infomeer naar de kwaliteit van de wegen waar je zelf denkt te gaan rijden; hou daarmee rekening 
• neem  een wandeling in een park of reserve op in je programma
• kijk naar de optie van de Wild Card als je nationale parken gaat bezoeken en provinciale parken in Kwazulu Natal en Western Cape

Voorbereiding op een safari

Je hebt 1 of meer safari's geboekt en dan? Je hoeft niet per se alles in detail voor te bereiden. Het ligt er ook aan hoe je zelf in elkaar zit en in hoeverre je je laat meevoeren in het onbekende.

• zorg voor 1 of meer goede verrekijkers
• neem als overweging mee of je wel of niet een goed fototoestel meeneemt
• een boek over zoogdieren is leuk om bij de hand te hebben
• een boek over vogels is leuk om bij de hand te hebben
• neem de regels in je op voordat je op pad gaat
• schaf een kaart aan van het park waar je doorheen gaat rijden (dat kan als het goed is bij het park zelf)
• zorg ervoor dat je een haalbare route rijdt   
• maak zo nodig afspraken over wie rijdt, wie commentaar levert, e.d.

Safari met kinderen

Gaan kinderen mee op safari, dan is het voor een deel anders. 

• rij niet te lang achter elkaar, let goed op waar je kunt stoppen
• geef kinderen de ruimte en tijd om te rennen bij een stop
• betrek kinderen bij het spotten van dieren
• overweeg lijsten aan te schaffen waarop ze zelf kunnen aftikken wat ze hebben gezien
• hou er rekening mee dat een kind bepaalde dieren heel eng vindt
• als kinderen ouder zijn, dan vinden ze iets van de rijstijl van de chauffeur (bijv. te dicht bij olifanten of juist niet)
• je kan in onverwachte situaties terecht komen met onverwachte reacties

Onze ervaring is dat het prima gaat met kinderen vanaf ongeveer 9 jaar.  

Safari vanuit Kaapstad of Johannesburg

 In de buurt van Kaapstad ligt geen groot nationaal park of groot private game reserve waar je de big 5 kunt zien.
Er worden safari reizen vanuit Kaapstad georganiseerd. Dat is of naar een relatief klein private reserve of naar Addo Elephant N.P. Addo is een leuk en prima park. Het is van een andere orde dan Kruger of Hluhluwe-Imfelozi of Pilanesberg. 

Vanuit Johannesburg zijn bijv. de parken Pilanesberg, Marakele en Welgevonden binnen een paar uur goed te bereiken. Kruger is wat verder weg en prima te doen. 

Mijn advies is om voor safari's je in 1e instantie te richten op het oosten van Zuid-Afrika; de provincies, North-West, Mpumalanga, Limpopo en Kwazulu-Natal.